ทำไมบางสิ่งหรือบางอย่างดูมีคุณค่าน้อยลง เมื่อได้เป็นเจ้าของ

เคยรู้สึกไหมว่า สิ่งที่เราอยากได้มากที่สุดมักจะดูสวยงาม น่าตื่นเต้น น่าครอบครอง ไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้า เครื่องประดับ หรือแม้แต่ความสัมพันธ์พอได้ครอบครองจริงๆ หรือพอได้มาเป็นของเราแล้ว เราเริ่มรู้สึกไม่ได้ obsessed แล้ว ความรู้สึกเหล่านั้นกลับลดน้อยลง ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นบ่อยครั้งและมีหลักจิตวิทยาที่สามารถอธิบายเหตุผลได้

ปรากฏการณ์ Hedonic Treadmill ลู่วิ่งแห่งความสุข
หนึ่งในหลักการทางจิตวิทยาที่อธิบายเรื่องนี้ได้อย่างดีคือ Hedonic Treadmill ลองนึกถึงลู่วิ่งที่คุณวิ่งไปข้างหน้า แต่ไม่ว่าจะวิ่งเร็วแค่ไหน คุณก็ยังอยู่ที่เดิมเหมือนเดิม สิ่งนี้เปรียบเทียบกับความสุขในชีวิตของเรา เมื่อเราได้สิ่งที่เราต้องการ ไม่ว่าจะเป็นของใหม่ หรือประสบการณ์ใหม่ๆ เราจะรู้สึกตื่นเต้นและพึงพอใจในช่วงแรกๆ แต่หลังจากนั้น ความสุขก็ค่อยๆ ลดลง เราจะปรับตัวและรู้สึก ชิน กับสิ่งนั้น จนมันกลายเป็นเรื่องธรรมดา

The Endowment Effect หรือ ความรู้สึกถึงมูลค่าที่หายไปเมื่อครอบครอง
เมื่อเราเห็นสิ่งที่เรายังไม่ได้เป็นเจ้าของ เรามักจะประเมินค่ามันสูงกว่าความเป็นจริง แต่เมื่อเราได้มา เราจะรู้สึกว่ามันมีคุณค่าน้อยลงกว่าที่เราคิดไว้ในตอนแรก ซึ่งเรียกว่า Endowment Effect เหตุผลนี้เกิดจากการที่เรามีความคาดหวังสูงเกินไปและเมื่อสิ่งนั้นไม่สามารถตอบสนองความคาดหวังทั้งหมด ความรู้สึกผิดหวังก็เกิดขึ้นแทน สิ่งที่เคยดูล้ำค่า กลับดูธรรมดาเพราะมันไม่ตอบสนองความคาดหวังทั้งหมดของเรา

ความลึกลับและความอยากรู้ที่หายไป
ก่อนที่เราจะได้สิ่งใดสิ่งหนึ่งมา เรามักจะตื่นเต้น เพราะสิ่งนั้นยังใหม่และไม่คุ้นเคย ทำให้เราอยากรู้จักมันมากขึ้น เมื่อเราได้มันมาแล้ว ความตื่นเต้นหายไป ความรู้สึกอยากรู้หมดลง ทำให้สิ่งนั้นกลายเป็นแค่สิ่งธรรมดาที่เรารู้อยู่แล้ว

ลองคิดถึงเวลาที่ตอนที่เราได้สัมผัสประสบการณ์ใหม่ เช่น การไปเที่ยวในสถานที่ที่ไม่เคยไปมาก่อน ในช่วงแรกมันน่าตื่นเต้นและทุกอย่างดูน่าสนใจมาก แต่พอไปแล้วสักพัก ความตื่นเต้นเริ่มลดลง เพราะเราเริ่มรู้จักทุกซอกทุกมุมแล้ว มันไม่มีอะไรใหม่ให้สำรวจอีกต่อไป

การที่ทุกสิ่งทุกอย่างดูสวยน้อยลงเมื่อเราได้เป็นเจ้าของไม่ใช่สิ่งผิดปกติ แต่มันเป็นธรรมชาติของมนุษย์ที่เกิดจากการปรับตัวทางจิตวิทยา แต่ในทางกลับกัน การรู้ว่าทำไมเราถึงรู้สึกเช่นนี้ จะช่วยให้เราเข้าใจความรู้สึกของตัวเอง และอาจจะมองสิ่งที่เรามีในแง่บวกมากขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป ไม่ใช่ว่าเราจะต้องแสวงหาความสุขจากการครอบครองสิ่งใหม่ ๆ ตลอดเวลา แต่การฝึกใจให้รู้จักพอใจในสิ่งที่มี และให้คุณค่ากับสิ่งที่อยู่รอบตัวเราในปัจจุบัน อาจจะช่วยให้เรารู้สึกว่าสิ่งที่เรามีอยู่ในมือนั้นสวยงามเหมือนในวันแรกที่เราได้เห็นมันก็เป็นได้


ที่มา :

ลู่วิ่งแห่งความสุข (Hedonic Treadmill) เมื่อการไขว่คว้าพาเรากลับมาที่จุดเดิมเสมอ จาก thepotential

สั่งเอง ลุ้นเอง! รู้จัก Endowment Effect เหตุผลที่เราตื่นเต้นเมื่อได้แกะพัสดุ จาก missiontothemoon

About the author : ภูมิมาลัย