รู้กฎหมายใกล้ตัว: เรื่องที่ต้องเข้าใจปกป้องสิทธิ์ง่าย ๆ ให้ตัวเอง
สวัสดีน้อง ๆ ทุกคน! วันนี้พี่มีเรื่องราวน่าสนใจเกี่ยวกับกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของเรามาฝากกันค่ะ แม้ว่าเรื่องกฎหมายอาจฟังดูซับซ้อน แต่จริง ๆ แล้วมันใกล้ตัวเรามากกว่าที่คิดนะคะ ไม่ว่าจะเป็นการซื้อของ การทำสัญญา หรือแม้กระทั่งการเช่าบ้าน ทุกอย่างล้วนเกี่ยวข้องกับกฎหมายทั้งสิ้น ดังนั้น การมีความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับกฎหมายเหล่านี้จะช่วยให้เราดำเนินชีวิตได้อย่างมั่นใจและปลอดภัยมากยิ่งขึ้นค่ะ
ความหมายและความสำคัญของกฎหมาย
กฎหมายคือกฎเกณฑ์หรือข้อบังคับที่รัฐกำหนดขึ้นมาเพื่อควบคุมและจัดระเบียบสังคม ให้คนในสังคมปฏิบัติตาม มีบทบาทสำคัญในการรักษาความสงบเรียบร้อยและสร้างความเป็นธรรมให้กับประเทศ หากฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามก็จะมีความผิดและได้รับโทษตามที่กำหนดไว้ นอกจากนี้ กฎหมายยังช่วยคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ให้เกิดความเท่าเทียมกันในสังคมอีกด้วย
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (Civil and Commercial Law)
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์เป็นกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับเรื่องของบุคคล ทรัพย์สิน นิติกรรม สัญญา ครอบครัว และมรดก มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิตของเราตั้งแต่เกิดจนตาย กฎหมายนี้รับรองให้เรามีสภาพบุคคล คือ ให้เราเป็นผู้ที่สามารถใช้สิทธิ หน้าที่ และความรับผิดชอบต่าง ๆ ตามกฎหมายได้ โดยมีกฎหมายที่เกี่ยวข้องดังนี้
1.กฎหมายบุคคล
กฎหมายบุคคลจำแนกบุคคลออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
- บุคคลธรรมดา: คือคนที่มีความสามารถทำนิติกรรมได้ตามที่กฎหมายกำหนด กฎหมายจะเริ่มคุ้มครองเราตั้งแต่คลอดออกจากท้องแม่แล้วอยู่รอดเป็นทารก และสิ้นสุดลงเมื่อตาย การตายทางกฎหมายมี 2 แบบ คือ
- ตายตามธรรมชาติ: เช่น หยุดหายใจ ถูกฆาตกรรม ฆ่าตัวตาย หรืออุบัติเหตุ
- ตายตามกฎหมาย (การหายสาบสูญ): หากหายไป 5 ปี คนสุดท้ายที่เห็นหน้า ครอบครัว หรือผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียในมรดก สามารถไปฟ้องศาลแพ่งเพื่อให้ศาลประกาศว่าผู้ที่หายไปนั้นเสียชีวิตแล้ว บางกรณีไม่ต้องรอถึง 5 ปี แค่ 2 ปีก็สามารถฟ้องสาบสูญได้ เช่น กรณีไปรบ ยานพาหนะอับปาง หรือภัยพิบัติ
- นิติบุคคล: คือกลุ่มคนหรือสิ่งที่กฎหมายรับรองสภาพให้เหมือนบุคคลธรรมดา และมีสิทธิ หน้าที่ ความรับผิดชอบในนามของกิจการ นิติบุคคลสามารถทำสัญญาต่าง ๆ ได้ เช่น สัญญาซื้อขาย จ้างแรงงาน หรือแม้กระทั่งถูกฟ้องร้องได้เหมือนกับบุคคลธรรมดา เริ่มนับอายุตั้งแต่วันที่จดทะเบียน และสิ้นสุดเมื่อเลิกกิจการหรือล้มละลาย นิติบุคคลแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
- นิติบุคคลตามกฎหมายเอกชน: เช่น บริษัทจำกัด ห้างหุ้นส่วนจำกัด ห้างหุ้นส่วนสามัญจดทะเบียน สมาคม และมูลนิธิ
- นิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน: เช่น วัด จังหวัด กระทรวง ทบวง กรม องค์การมหาชน เป็นต้น
การแบ่งกฎหมายออกเป็นประเภทต่าง ๆ นิยมทำกันในประเทศที่ใช้ระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร สามารถแบ่งออกเป็นกฎหมายมหาชนและกฎหมายเอกชน โดยยึดถือลักษณะของความสัมพันธ์เป็นเกณฑ์ กล่าวคือ "กฎหมายมหาชน" เป็นความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับเอกชน ส่วน "กฎหมายเอกชน" เป็นความสัมพันธ์ระหว่างเอกชนด้วยกันเอง
2.กฎหมายทรัพย์สิน
ก่อนอื่นมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับ "ทรัพย์" และ "ทรัพย์สิน" ว่าต่างกันอย่างไร
- ทรัพย์: หมายถึง วัตถุมีรูปร่างที่สามารถจับต้องได้
- ทรัพย์สิน: หมายถึง ทุกสิ่งที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ สิ่งสำคัญคือ ต้องมี "ราคา" สามารถตีค่าออกมาเป็นตัวเลขหรือมูลค่า และต้องสามารถถือเอาเป็นเจ้าของได้ คือ สามารถครอบครองหรือซื้อขายได้นั่นเอง
ดังนั้น ทรัพย์สินจึงมีความหมายกว้างกว่าคำว่า "ทรัพย์" แต่เมื่อพิจารณาทั้งสองคำด้วยกันแล้ว จะเห็นได้ว่าทรัพย์เป็นส่วนหนึ่งของทรัพย์สิน ทรัพย์จึงหมายถึงวัตถุมีรูปร่างซึ่งอาจมีราคาและอาจถือเอาได้เหมือนกัน ทรัพย์สินสามารถแบ่งเป็น 2 ชนิด คือ
- สังหาริมทรัพย์: ทรัพย์สินที่สามารถเคลื่อนที่ได้ แบ่งเป็น 2 รูปแบบสังหาริมทรัพย์แบบธรรมดา: เช่น รถยนต์ ตู้เย็น พัดลม โทรทัศน์ อาหาร
- สังหาริมทรัพย์แบบธรรมดา: เช่น รถยนต์ ตู้เย็น พัดลม โทรทัศน์ อาหาร
- สังหาริมริมทรัพย์ชนิดพิเศษ: ทรัพย์สินที่มีลักษณะเคลื่อนที่ได้ แต่มีข้อจำกัดเฉพาะทาง เช่น เรือ กำลังเดินทางในทะเล หรือเครื่องบิน ซึ่งมีกฎหมายเฉพาะควบคุม
- อสังหาริมทรัพย์: หมายถึง ทรัพย์สินที่เคลื่อนย้ายไม่ได้ เช่น ที่ดิน บ้าน หรืออาคาร ซึ่งมักจะต้องมีการจดทะเบียนสิทธิ์ในกรรมสิทธิ์และการซื้อขายต่อเจ้าหน้าที่รัฐ
- สังหาริมทรัพย์แบบธรรมดา: เช่น รถยนต์ ตู้เย็น พัดลม โทรทัศน์ อาหาร
กฎหมายทรัพย์สินนี้สำคัญต่อชีวิตประจำวันมาก โดยเฉพาะในเรื่องของการซื้อขาย การแบ่งมรดก หรือการถือครองทรัพย์สิน น้อง ๆ ที่มีแผนลงทุนด้านอสังหาริมทรัพย์ในอนาคตควรทำความเข้าใจในส่วนนี้อย่างละเอียด
3.กฎหมายนิติกรรมและสัญญา
- นิติกรรม: หมายถึง การกระทำใด ๆ ที่มีผลทางกฎหมาย เช่น การทำสัญญาซื้อขาย การกู้ยืม หรือการเช่าทรัพย์สิน
- สัญญา: หมายถึง ข้อตกลงระหว่างบุคคลสองฝ่ายขึ้นไป โดยมีความตั้งใจให้เกิดผลทางกฎหมาย สัญญาสามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ
- สัญญามีค่าตอบแทน: เช่น สัญญาซื้อขาย สัญญาจ้างแรงงาน
- สัญญาไม่มีค่าตอบแทน: เช่น การให้ยืมทรัพย์สินโดยไม่คิดค่าเช่า
- สัญญามีค่าตอบแทน: เช่น สัญญาซื้อขาย สัญญาจ้างแรงงาน
4.กฎหมายครอบครัว
- การสมรส: ต้องมีการจดทะเบียนเพื่อให้ถูกต้องตามกฎหมาย และจะมีผลต่อสิทธิ์ในทรัพย์สินของคู่สมรส
- การหย่า: ต้องมีการตกลงแบ่งทรัพย์สินและสิทธิ์ในการดูแลบุตร
- สิทธิของบุตร: บุตรที่เกิดจากการสมรสมีสิทธิ์ในทรัพย์สินของบิดามารดา เช่นเดียวกับบุตรบุญธรรมที่ได้รับการรับรองตามกฎหมาย
5.กฎหมายมรดก
กฎหมายมรดกว่าด้วยการจัดการทรัพย์สินของผู้ที่เสียชีวิตไปแล้ว โดยแบ่งได้เป็น 2 กรณีคือ
- การมีพินัยกรรม: เป็นการระบุชัดเจนว่าใครจะได้รับทรัพย์สินใด
- การไม่มีพินัยกรรม: จะใช้การแบ่งมรดกตามกฎหมาย ซึ่งกำหนดลำดับญาติที่มีสิทธิ์รับมรดก
การรู้กฎหมายมรดกช่วยลดปัญหาขัดแย้งในครอบครัวและช่วยให้การจัดการทรัพย์สินเป็นไปอย่างยุติธรรม
สำคัญยังไงกับชีวิตวัยเรียน?
น้อง ๆ หลายคนอาจมองว่ากฎหมายเป็นเรื่องไกลตัว แต่จริง ๆ แล้วเกี่ยวข้องกับชีวิตเราอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นการทำสัญญาเช่าหอพัก การซื้อสินค้าออนไลน์ หรือการทำงานพิเศษ ล้วนต้องเข้าใจกฎหมายในระดับพื้นฐานเพื่อปกป้องสิทธิ์ของตัวเอง
คำแนะนำในการเริ่มต้นเรียนรู้กฎหมาย
- อ่านหนังสือกฎหมายพื้นฐาน: เช่น กฎหมายแพ่งและพาณิชย์สำหรับผู้เริ่มต้น
เข้าร่วมกิจกรรมด้านกฎหมาย: เช่น การเข้าชมศาล การฟังการพิจารณาคดี
ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: หากมีคำถามหรือข้อสงสัยเกี่ยวกับกฎหมายในชีวิตประจำวัน
ติดตามข่าวสาร: เพื่ออัปเดตกฎหมายใหม่ ๆ ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ไม่ใช่เรื่องที่ไกลตัวเลยค่ะ การเข้าใจพื้นฐานกฎหมายช่วยให้เราสามารถปกป้องสิทธิ์ของตัวเอง และดำเนินชีวิตได้อย่างมั่นใจ ถ้าน้อง ๆ รู้จักและเข้าใจในกฎหมายเหล่านี้ตั้งแต่วัยเรียน มันจะเป็นประโยชน์ต่ออนาคตของน้อง ๆ อย่างแน่นอนค่ะ
#ความรู้กฎหมาย
#ชีวิตนักเรียนต้องรู้
#กฎหมายใกล้ตัว
#รู้กฎหมายไม่เสียเปรียบ
#พื้นฐานกฎหมายสำหรับทุกคน
